•4- خبر از تسلط معاویه بر عراق و مجبور کردن اهل آن بر سبّ او داده مى‏فرماید:

•«أما انّه سیظهر علیکم بعدى رجل رحب البلعوم، مندحق البطن، یأکل ما یجد، و یطلب ما لا یجد، فاقتلوه، ألا وإنّه سیأمرکم بسبّى و البرائة منّى أمّا السبّ فسبّونى، فإنّه‏ لى زکاة و لکم النجاة، و أمّا البرائة فلاتتبرأوا منّى؛ فإنّى ولدت على الفطرة، و سبقت إلى الایمان و الهجرة»؛ «همانا پس از من مردى بر شما چیره شود که گلویى گشاده دارد و شکمى فراخ و برون افتاده. بخورد هرچه یابد و بجوید آنچه نیابد. او را بکشید. او شما را فرمان دهد تا مرا دشنام دهید و از من بیزارى جویید. اما دشنام؛ پس مرا دشنام دهید که براى من زکات است و براى شما نجات. امّا بیزارى؛ از من بیزارى مجویید که من بر فطرت مسلمانى زادم و در ایمان و هجرت از همه پیش افتادم.» «خطبه 57»

شبهه اول: غیب نامحدود و وجود پیامبر و امام محدود است. بنابر حکم عقل، محدود نمی‌تواند به نامحدود احاطه پیدا کند. پس علم غیب خاص خداست.

جواب:

1. غیببر دو قسم است: مطلق و نسبى.    علم غیب پیامبر و امام نسبى است.

2. پیامبر  و امام به اعتبار قرب الهی، سعه‌ی وجودی یافته و به معدن غیب الهی متصل گردیده‌اند.

شبهه دوم: از برخى ادله استفاده مى‏شود که پیامبر صلى الله علیه و آله یا امام علیه السلام سهو مى‏کرده‏اند و این، با علم غیب آنان منافات دارد.

جواب:

1. روایات ضعیف السند هستند.

2. با حکم عقل قطعى سازگارى ندارد، زیرا نقض غرض بعثت است.

2. با آیات قرآن سازگارى ندارد، زیرا بر اساس برخى آیات، پیامبر صلى الله علیه و آله در تمام امور، مورد تایید خداوند است. تفصیل بیشتر در بحث «عدم سهو النبى صلى الله علیه و آله» آمده است.

شبهه سوّم: رسول و امام اگر از غیب اطلاع دارند باید امور ناخوشایند را خود را دور نمایند، در حالى که چنین نبوده است.

جواب:

1. پیامبر و امام مظهر صفات الهی هستند و دارای علم غیب نسبی هستند ولی این علم در اعمال و رفتار آنان اثری نداشته و مخالف قضا و قدر الهی کاری انجام نمی‌دهند و این با اختیار انسان منافاتی ندارد.

پس، اگر ظواهر اعمال اولیاى الهى با علل و اسباب طبیعى سازگارى دارد دلیل بر عدم اطلاع آنان از علم غیب نیست.

2. مجرد انداختن نفس در هلاکت، حرام نیست وگرنه جهاد نیز باید حرام باشد، بلکه باید اطلاق آیه‏ «وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ» را مقید به صورتى کرد که دلیلى بر جواز آن نباشد، مثلا امام حسین علیه السلام به دلیل اهمیت اسلام، جان خود را فدای اسلام نمود.

 

3. برخی علم غیب اولیاى الهى به موضوعات خارجى را تعلیقىمی‌دانند نه فعلىِ حضورى؛ یعنى هرگاه بخواهند بدانند مى‏دانند، همان گونه که برخى از روایات به آن اشاره دارد.

شبهه چهارم:

عبداللَّه قمیصى: «علم غیب از آنِ خداوند است و اگر پیامبر و امام نیز از آن بهره‏مند باشند لازم مى‏آید که پیامبر و امام با خداوند در این صفت شریک باشند که این‏ باطل است». «الصراع بین الاسلام و الوثنیة، ج 1، مقدمه»

جواب:

علم غیب خدا و بقیه صفات ذاتى او جزء ذات خداست.   مستقل است.

ولی علم غیبى پیامبر یا امام به عنایت و اذن خداوند متعال است.  استقلالى ندارد.

 

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَیْنِ عِلْمٌ مَکْنُونٌ‏ مَخْزُونٌ‏ لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِکَ یَکُونُ الْبَدَاءُ- وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِکَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُهُ.«کافی، ج1، ص 147، باب البداء».

شبهه پنجم:وجود برخى از روایات متعارض که علم غیب را از امام علیه السلام نفى کرده و به خداوند اختصاص مى‏دهد، همانند روایت احتجاج‏ «طبرسى، احتجاج، ص 473- 474.» و روایت سدیر «بصائر الدرجات ج 5 ص 250- 251.».

جواب:

1. سند روایات ضعیف است.

2. روایاتی که علم غیب را از غیر خدا نفی می کند، ناظر به نفی استقلال از غیر خداوند متعال استو منافاتی با علم غیب ائمه ندارد که به واسطه ی تفضل الهی به ایشان عنایت می شود.

3. روایات نافی علم غیب امام به حدی اندکند که نمی توانند با روایات متواتر در علم غیب امام تعارض پیدا کنند.

4. گاه علم غیب از امام نفی می شود، به دلایلی همچون تقیه از عوام تا منجر به تکذیب یا غلو نشود.